Nuri İyem • (1915 - 2005 )
1915 yılında İstanbul’da doğdu. Çocukluk yılları, babasının görevi nedeniyle güneydoğu kentlerinde geçti. Ablasının ölümü üzerine İstanbul’a dönmek zorunda kaldı. Ortaokul ve liseyi İstanbul’da okudu. Resim sanatına ilgisi, küçük yaşlarda duvarlara kömür kalemle çizdiği resimlerle başladı. Nazmi Ziya aracılığıyla Akademinin orta bölümüne kaydını yaptırdı. Nazmi Ziya, İbrahim Çallı ve Hikmet Onat atölyelerinde çalıştı. Bir ara Leopold Levy’den dersler aldı. Akademinin orta bölümünden, Ragıp Gökcan’la birinciliği paylaşarak mezun oldu. Askerlik görevini yaptıktan sonra Giresun’a atandı. Yüksek Bölümü yeni açılan Akademiye 1940’ta yeniden girdi. Bu bölümü, dört yıl sonra ilk mezun olarak bitirdi.
Toplumcu-gerçekçi sanat anlayışını paylaştığı arkadaşlarıyla (Kemal Sönmezler, Turgut Atalay, Selim Turan, Avni Arbaş, Mümtaz Yener) kurduğu Yeniler Grubunun ilk sergisini, ‘’Liman Resim Sergisi’’ adıyla 1941’de Beyoğlu Matbuat Müdürlüğü binasında açtı. Gruba başka üyelerin (Abidin Dino, Faruk Morel, Agop Arad, Yusuf Karaçay) katılmasıyla, bu etkinlik 1951’e kadar sürdü. H. Ziya Ülken, 1942’de yayımladığı Resim ve Cemiyet adlı kitabıyla, grubun savunuculuğunu üstlendi. Zamanla gruptan kopmalar oldu. Nuri İyem, bir süre Resim-Heykel Müzesinde Halil Dikmen’in yardımcısı olarak çalıştı. 1946’da ilk kişisel sergisini, Beyoğlu’nda bir mobilya mağazasında açtı. Ankara, İstanbul ve İzmir’de duvar resimleri uyguladı. İki yıla yakın tutuklu olarak yaşadı. 1950’den sonra yöneldiği soyut resim anlayışını 1960’lı yıllarda bırakarak, köyden kente göç eden insanların, gecekondu yaşamından sahnelerin ve genç kadın portrelerinin ağırlıklı bir yer aldığı eski sanat anlayışına bir dönüş yaptı. 1950’li yıllarda, İstanbul’un ilk özel galerisi Maya’da kişisel sergiler yaptı. Yurt dışında devlet tarafından düzenlenen karma sergilere yapıt verdi.
Soyut ve soyut sonrası olmak üzere iki dönem altında biçimlenen Nuri İyem’in sanatı, Tanpınar’ın yerinde deyişiyle ‘’rehbersiz’’ ve ‘’pusulasız’’ bir yörünge üzerinde gelişmiş ve Akademi merkezli sanat görüşlerine karşıt bir seçenek üzerinde kimliğini bulmuştur. Somut içerik ve resimsel yapı (mimari), doğa anlamında sağlam konstrüksiyon, bu resmi niteleyen başlıca elemanlardır. Sanatçı, 18 Haziran 2005 tarihinde vefat etmiştir.
